روشهای نگهداری مواد غذایی

نگهداری مواد غذایی, مکان های مناسب برای نگهداری مواد غذایی, نگهداری حبوبات, روش نگهداری حبوبات, نگهداری لبنیات, بهترین ظروف برای نگهداری حبوبات, نگهداری مواد غذایی در یخچال, نگهداری مواد غذایی در فریزر, نگهداری مواد غذایی در قدیم, نحوه نگهداری صحیح مواد غذایی در یخچال, اصول نگهداری مواد غذایی, نکات مهم برای نگهداری مواد غذایی در یخچال

.توصیه می شود نمکهای یددا ر که در کیسه های مات بسته بندی شده است خریداری نمایید

 · از خرید نمکهای فله ای که توسط افراد دوره گر عرضه میگرددخودداری نمایید.

 · مصرف نمک رادر موادغذایی به حداقل برسانید.

 · نمک یددار را میبایست در آخرین لحظات پخت به غذا اضافه نمود.

 نحوه نگهداری غذا در یخچال :

 · درجه سرمای یخچال راهر از گاه کنترل کنید تا همواره بین صفر تا ۴ درجه باشد.

 · از قرار دادن موادغذایی گرم و بیش از حد ظرفیت در داخل یخچال خودداری نمایید.

 · قبل از گذاشتن سبزی در یخچال آن را تمیز بشویید.

 · میوه جات و موادغذایی کپک زده موجب آلودگی یخچال می شودلذا در صورت مشاهده آنهارا خارج نموده ویخچال آلوده را ضد عفونی نمایید.

 · روی غذای خام و نیم پخته رابپوشانیدیا آنها را بسته بندی و در قسمت پایین مواد غذایی پخته شده نگهداری نمایید.

 · یخچال و فریزر رانزدیک اجاغ گاز یا منبع حرارتی دیگر قرارندهید.

 · باز ماندن دربیخچال برای مدت طولانی و خراب لاستیک دور درب یخچال در افزایش دما موثر است.

 · تمیز کردن مرتب کف وسطوح داخلی یخچال با دستمال تمیز و محلول رقیق جوش شیرین توصیه میشود.

 · مفدار دفعات خرید را زیادتر کنید.غذاهای سرد راپس از خرید درکنار هم نگهدارینمایید و در کوتاه ترین زمان ممکن به به یخچال منتقل نمایید.

 توصیه های بهداشتی در مورد شیر و فرآورده های لبنی :

 · شیر پاستوریزه راحتماًدر داخل یخچال بین صفر تا چهار درجه به مدت حداکثر ۴۸ ساعت نگهداری نمایید.

 · از نگهداری و خریدشیر پاستوریزه در خارج از یخچال خودداری نمایید.

 · چنانچه شیرپاستوریزه بیش از ۴۸ ساعت دریخچال باقی بماند و علائم فساد و بریدگی در آن مشاهده نشود. قبل از مصرف آن را حد اقل به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید.

 · از مصرف خامه و کره غیر پاستوریزه خودداری نمایید.

 · از مصرف پنیر محلی بپرهیزید.

 · بسنتی رنگی باید ازمیوه و یا شربت آن و کاکائو و رنگ طبیعی تهیه شود.

 · از خرید و مصرف دوغ فله ای خودداری نمایید.

 · از مصرف کشک مایع که دارای علائم کیک زده گی و بوی نامطبوع می باشد خودداری نمایید.

 · کشک مایع پاستوریزه را قیل از مصرف۱۰ تا۲۰ دقیقه بجوشانید.

 · توصیه می شود ازپنیر بسته یا برچسب دارای مجوز بهداشتی استفاده نمایید.

 · کسانیکه با مصرف شیردچار اختلال گوارشی میشوندباید شیر را سرد .به مقدار کم و به دفعات بنوشند ویا بجای شیر از ماست وپنیر استفاده نمایند.

 · هیچ سفره ای بدون فرآورده های لبنی کامل نیست.

 · 45 گرم پنیر معادل یک لیوال شیر است.

 توصیه های بهداشتی در مورد فرآورده های گوشتی :

 · از خریدکالباس هایی که تغییر رنگ داده خودداری نمایید.

 · از خرید همبرگر و کباب لقمه غیر منجمد خودداری به عمل آورید.

 · از خریدسوسیس هایی که تاریخ تولید و انقضائ ندارد خودداری نمایید.

 · از نگهداری سوسیس و کالباس به مدت بیش از ۳۶ ساعت دریخچال خودداری نمایید.

 · سوسیس را میتوان جهت نگهداری بیشتردر داخل فریزر منجمد کنید.

 · از خریدسوسیس و کالباس هایی که پوشش آنها پارگی دارد خودداری به عمل آورید.

 · از خوردن سوسیس و کالباس بصورت مداوم خودداری نمایید.

 توصیه های بهداشتی لازم در مورد گوشت مرغ و ماهی :

 · گوشت موردمصرف پس از خرید باید بخوبی شسته شود.

 · حتی المقدور از خرید گوشت چرخ کرده و آماده خودداری نمایید.

 · جهت نگهداری گوشت مورد مصرف برای ۲تا۳ روز از بالاترین قسمت یخچال استفاده نمایید.

 · از خرید گوشت ذبح شده در خارج از گشتارگاههای مجاز خودداری نمایید.

 · ماهی تازه میبایست دارای فلس درخشنده و محکم به بدن چسپیده .چشم برجسته و شفاف .آبشش هایی به رنگ قرمزبوده و بوی نامطبوعی نداشته باشد.

 · گوشت مرغ فاسد –تیره – پرخون یا کبود است.

روشهای نگهداری مواد غذایی

 · از مصرف مرغهایی که دچار لاغری شدید هستند جداً خودداری نمایید .

 روش صحیح نگهداری نان :

بهداشت جهت نگهداری نان در طولانی مدت (بیش از ۴۸ ساعت ) آنرا در فریزر نگهداری نمایید.

 · ار تحویل نانهای کپکزده موجب بیمار شدن دام و طیور و الوده شدن شیر و گوشت انها و نهایتاً بیمار شدن انسان میگردد خودداری نمایید.

 · نانهای ضایعات براحتی الامکان در گوشه ای دور ازآشپزخانه و مواد غذایی مورد مصرف در محلی خشک نگهداری کنید.

 · چنانچه نان پس ازتولید در زمان مناسب بسته بندی شود بیات شدن آن به تاخیر می افتد.

 · از خرید آردهای سوخاری فاقدمشخصات و فله ای خودداری شود.

 ۱- چیدن نان های داغ بر روی هم، کپک زدگی را تسریع، فساد زدگی را تسهیل و ضایعات نان را تشدید می کند؛

 2- قبل از سرد شدن کامل نان ها، آنها را دسته نکنید. نان سرد شده را نیز در پلاستیک دربسته بگذارید.

 3- حرارت نان باعث کپک زدگی زودرس آن می گردد. از دسته کردن نان داغ جداً بپرهیزید؛

 4- نان خوب مستلزم داشتن آرد با کیفیت، نانوای خوب و نگهداری صحیح است؛

 5- همان گونه که بعضی از برنج ها پخت خوبی ندارند، آرد نامرغوب نیز پخت خوبی نخواهد داشت؛

 6- دادن نان کپک زده به گاوها مضر و سرطان زا است. در ضمن موجب آلوده شدن شیر آنها می شود؛

روشهای نگهداری مواد غذایی

 7- در ایجاد ضایعات نان، مردم ۲۰ درصد، نانوایان ۳۰ درصد و آرد مصرفی ۵۰ درصد تأثیر گذارند؛

 8- خرید نان مازاد بر نیاز روزانه، یکی از علل افزایش ضایعات نان است. از خرید نان اضافی خودداری کنید؛

 چیدن نان های داغ بر روی هم، باعث کپک زدگی زودرس آن می گردد. از دسته کردن نان داغ جداً بپرهیزید.

 9- از خوردن نان سبوس دار در وعده های غذای خود غافل نشوید؛ مصرف نان سبوس دار در هر وعده ی غذایی ۳۰ تا ۴۰ درصد خطر ابتلا به بیماری های قلبی و گوارشی را کاهش می دهد؛

 10- خوردن نان سبوس دار مانع از جذب سریع قند و چربی در خون می گردد؛

 11- نان های تیره (حاوی سبوس بیشتر) ارزش غذایی بالاتری نسبت به نان های سفید و روشن دارند؛

 12- قرار دادن نان در یخچال، بیات شدن نان را تسریع می نماید؛

 13- انباشته شدن نان داغ قبل از سرد شدن، باعث تغییر حالت ظاهری، بیات شدگن زودرس، تسریع در کپک زدگی، تشدید ضایعات و ایجاد بیماری گوارشی می گردد؛

 14- قبل از سرد شدن کامل، نان را دسته نکنید. نان سرد شده را نیز در سفره در بسته نگهداری نمایید؛

 مصرف نان سبوس دار در هر وعده ی غذایی ۳۰ تا ۴۰ درصد خطر ابتلا به بیماری هایقلبی و گوارشی را کاهش می دهد.

روشهای نگهداری مواد غذایی

 15- هنگام خرید نان حتماً یک سفره ی پارچه ای یا پلاستیکی به همراه داشته باشید؛

 16- نانی که پس از سرد شدن با سفره حمل و نگهداری شود، مطبوع تر و ماندگارتر خواهد بود؛

روشهای نگهداری مواد غذایی

 17- هر چه سبوس آرد بیشتر، ارزش غذایی آن نیز افزون تر و هرچه سبوس آرد کمتر، ارزش غذایی آن نیز کمتر و کیفیت نان نیز پایین تر خواهد بود؛

 18- بین حرارت، رطوبت و کپک زدگی رابطه ی مستقیم وجود دارد؛ در نتیجه نان هایی که به صورت داغ بر روی هم دسته شوند، محیط مناسبی را برای فساد میکروبی و کپک زدگی فراهم می سازند؛

 19- آرد حاصل از گندم تازه و نارس، باعث تولید نان های سفت و بدهضم خواهد شد؛

 20- نان خوب نانی است که آرد آن خوب، خمیر آن تخمیر شده، نانوایش ماهر و مصرف کننده ی آن واقف به اصول نگهداری صحیح باشد.

در انواع روش های سالمسازی و نگهداری مواد غذایی معمولا" اهداف زیر مد نظر  کارشناسان امر می باشد:

۱- از بین بردن میکروبهای موجود در مواد غذایی اعم از عوامل بیماریزا و یا غیر بیماریزا که می تواند به تفکیک هم انجام شود . همانند پاستوریزه کردن شیر که تنها عوامل یا میکروبهای بیماریزای شیر از بین می روند یا روش استریلیزه کردن شیر که تمامی عوامل بیماریزا و یا غیربیماریزای موجود در شیر از بین برده می شوند.

2- جلوگیری از تکثیر میکروبها در زمانی معین : زیرا در بعضی از مواد غذایی میکروبها در حالت انتظار بوده و به محض اینکه شرایط آماده شود، شروع به رشد و تکثیر می نمایند. نگهداری مواد غذایی پخته شده در خارج از دمای محدوده خطر(کمتر از ۸ درجه سانتیگراد و بالاتر از دمای ۶۵ درجه سانتیگراد ) نیز از جمله روشهای نگهداری مواد غذایی است که مانع از رشد و تکثیر میکروبهای فرصت طلب می شود .

3- محفوظ نگهداشتن ماده غذایی  از آلودگی با ارگانیسم های بیماریزا یا مواد شیمیایی . کنسرو کردن برخی از مواد غذایی نیز می تواند یکی از روش های این چنینی باشد.

4- حفظ کیفیت مطلوب ماده غذایی از نظر رنگ، طعم ، قوام و ارزش تغذیه ای(غذایی) : ظاهر ، قوام ، مزه و اجزای شیمیایی مواد غذایی به واسطه تاثیر هوا، دما، نور ، رطوبت و زمان دستخوش تغییر می شوند، این تغییرات باکنش آنزیمی و حضور مقادیر جزیی کاتالیستهای معدنی نظیر مس و آهن شتاب می یابند.

تمامی بافتهای گیاهی و جانوری حاوی آنزیمهایی هستند که در دمای اتاق یا دماهای بالاتر بسیار فعالند. سرعت تغییر شیمیایی به ازای هر ۱۰درجه سانتیگراد افزایش دما، دو برابر می شود.

تند شدن چربیها مثالی از اکسیداسیون ناخواسته است و حتی در غذاهایی که اندکی چربی دارند سبب بد مزگی غذا می شود. اکسیداسیون ، از دست رفتن اسیدآسکوربیک را نیز به همراه دارد.

رشته های بافتهای گیاهی و جانوری نرم می شوند و سطح مقطع میوه های غیر اسیدی  بر اثر عمل آنزیمی اکسیده و تیره می گردد و لذا قوام ،رنگ و ارزش تغذیه ای آن میوه تغییر می یابد.

قرار گرفتن شیر در معرض آفتاب سبب می شود که طعم پیه بگیرد و ریبوفلاوین و ویتامین B6 آن نیز زایل شود.

از جمله روش های سالمسازی و نگهداری مواد غذایی می توان به روش های پاستوریزه کردن ، استریل کردن ، کنسرو کردن ، اشعه دادن ، خشک کردن ، نمک سود کردن ، دودی کردن و منجمد کردن اشاره نمود

- نگهداری موادغذایی – روش نگهداری مواد غذایی در یخچال
قرار دادن مواد غذایی گوناگون و متعدد برای مدت طولانی در داخل یخچال،کار بسیار راحتی است. اما معمولاً افراد خانواده از مواد غذایی که در داخل یخچالشان وجود دارد غافل می‌شوند و آنها را به فراموشی می‌سپارند.

پنیرهای به مدت سه تا چهار روز در یخچال نگهداری کنید. انواع گوناگون پیتزا، مرغ و سالاد ماهی تن را باید حداقل در عرض مدت کوتاه، حدوداً ‌دو ساعت پس از سرو و مصرف کردن آن، برای کاهش دادن خطر بیماری‌هایی که از طریق غذای فاسد منتقل می‌شود در داخل یخچال بگذارید.

کارشناسان می‌گویند برای اینکه از سالم بودن مواد غذایی اطمینان حاصل کنیم همیشه نباید به برچسب‌های روی آنها که توضیحاتی در مورد تاریخ مصرف داده است اطمینان کرد. اگرچه بعضی از مواد غذایی دارای چنین برچسب‌هایی هم نیستند. سایر مواد خوراکی دیگری که دارای چنین توضیحاتی هستند هم ممکن است گاهی اوقات مصرف کننده را گیج و سرگردان کند.

بیشتر مردم به محض اینکه درب قوطی کنسروها و مواد غذایی را باز می کنند، نمی‌توانند تشخیص بدهند که آیا آنها تازه و قابل مصرف هستند یا خیر. بنابراین بسیار مهم است که بدانیم کدام یک از مواد غذایی و خوراکی به محض آنکه در یخچال قرار می‌گیرند، ماندگاری و طول عمر کمتری دارند و سریع‌تر فاسد می‌شوند.

اگر مواد خوراکی که برای تهیه غذا در یخچال نگهداری می‌شوند، پس از گذشت یک مدت طولانی مورد مصرف قرار بگیرند، می‌توانند موجب فاسد شدن غذایی که ما مصرف می‌کنیم شوند و در نهایت خطرات و مشکلات بسیار جدی برای سلامت ما ایجاد می‌کنند.

بطری‌های حاوی آب میوه که مخصوص کودکان است از زمانی که درب آن باز می‌شود، به مدت یک تا سه روز در یخچال قابل استفاده و نگهداری هستند و تازه می‌مانند. گوشت و سبزیجات تازه‌ای که برای کودکان تهیه می‌شود هم باید پس از یک تا دو روز نگهداری در داخل یخچال، دور ریخته شوند. این یک اصل است: هرگز غذای کودکان را بیشتر از سه روز در داخل یخچال نگهداری نکنید.

خطری که گاهی اوقات غذای کودکان را تهدید می‌کند این است که والدین ممکن است کودکان خود را با شیشه شیر غذا بدهند. با این عمل بزاق دهان که به شیشه منتقل می‌شود می‌تواند به رشد باکتری، پس از آنکه که شیشه را مجددا‌ً به داخل یخچال می‌گذارند کمک کند. اگر شما بطری حاوی مواد غذایی کودک خود را بیشتر از یک بار مصرف می‌کنید، برای هر بار استفاده از آن حتماً اطمینان حاصل کنید که به مقدار کافی از آن برای کودک خود برداشته‌اید. با این عمل مجدداً‌ قاشق کثیف وارد بطری نمی‌گردد.

نگهداری سس گوجه فرنگی در یخچال

سس‌هایی که اساسا‌ً با گوجه فرنگی تهیه می‌شوند به محض آنکه درب آنها باز می‌شود، تنها به مدت ۵ روز در یخچال می‌توانند نگهداری شوند و تازه بمانند. نگهداری این نوع سس‌ها به دقت زیادی احتیاج دارد.

این نوع سس‌ها را نباید به مدت طولانی در یخچال نگهدارید تا کپک بزند. گاهی اوقات ممکن است شما پس از ۵ روز، کپکی که بر روی سس ایجاد می شود را نبینید. اما آن سس آنقدر کهنه شده است که دیگر قابل استفاده نخواهد بود. بعضی از کپک‌ها و یا قارچ‌ها ایجاد سمومی می‌کنند که می‌توانند بسیار مضر باشند. کپک‌ها در محیط‌های خیلی مرطوب رشد می‌کنند و عاملی که باعث گسترش و افزایش آنها می‌گردد، حجم بیش از حد رطوبت است. طبخ و پخت آنها نیز نمی‌تواند سموم آن را نابود کند و از بین ببرد. بنابراین برای امنیت و سلامت بیشتر، بهتر است که آن را دور بریزید.

نگهداری سس مایونز در یخچال

این نوع سس از زمانی که درب آن باز می شود می‌تواند به مدت دو ماه در یخچال نگهداری و استفاده شود. سس مایونز به دلیل آنکه حجم چربی آن بالا است، مانع رشد باکتری و کپک می‌شود، اما روغن موجود درآن پس از گذشت مدت زمان کوتاهی از تاریخ مصرف آن شروع به تجزیه شدن می‌کند و طعم و بوی آن را تغییر می‌دهد و دیگر مزه خوبی نمی‌دهد.

گاهی اوقات ممکن است که شما در تغییر بوی آن دچار اشتباه شوید و قادر نباشید تشخیص دهید که بوی آن تغییر کرده است، بنابراین کاملاً‌ دقت کنید و در این گونه موارد هرگز ریسک نکنید و حتماً آن را حتی اگر متعلق به یک کارخانه معتبری است، پس از گذشت دوماه نگهداری در یخچال، دور بریزید. برای سایرچاشنی‌های دیگر مثل ترکیبات رب گوجه فرنگی و قارچ، سس سالاد حتماً به تاریخ مصرف آن که معمولاً دقیق و درست هستند مراجعه کنید.

پیگیری کردن و به خاطر سپردن اینکه چه مدت غذای شما در یخچال مانده و نگهداری شده است کارآسانی نیست. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که یک قلم و کاغذ بردارید و تاریخی که شما درب هر نوع کنسرو یا بطری را باز می کنید بنویسید و از تاریخ ها به عنوان علامت مرجع استفاده کنید. به محض اینکه تاریخ مصرف آن از زمانی که شما یادداشت کردید گذشت، باید آن ماده خوراکی را دور بریزید.

نگهداری پنیر در یخچال

پنیرهای نرم‌تر ماندگاری و عمرحیاتشان کمتر از پنیرهای سفت است. ما می‌توانیم پنیرهای سفت مثل پنیر سفید و پنیرهای سوئیسی را پس از آنکه درب آن را باز می‌کنیم، به مدت ۳ تا ۴هفته در یخچال نگهداری کنیم.

پنیرهای نرم، مثل پنیرهای پرچرب را تنها به مدت یک هفته می‌توانیم در یخچال نگهداری کنیم. برای اینکه از سالم بودن پنیرکاملاً اطمینان حاصل کنید، ‌می‌توانید به تاریخ تولیدآن نگاه کنید. اما بهترین روش این است که پنیر را امتحان کنید. یعنی دقت کنید و ببینید آیا کپکی بر روی آن وجود دارد یا خیر.

شما می‌توانید دوام و ماندگاری پنیر را قبل از اینکه آن را در یخچال نگهداری کنید افزایش دهید. یعنی حفاظ پلاستیکی روی پنیر را که محکم بر روی آن کشیده شده است بردارید و پنیر را در کاغذهای موم دار قرار دهید و آن را کاملاً‌ با کاغذ بپوشانید.

شما می‌توانید پنیری را که بر روی آن کپک وجود دارد مصرف کنید اما باید در این مورد خیلی دقت کنید. با چاقو، به اندازه یک کمی بیشتر از سطحی را که با کپک پوشیده شده است ببرید و سعی کنید چاقو را تمیز نگه دارید تا از گسترش و افزایش کپک خودداری کنید و سپس آن را مجدداً با مقداری از کاغذی که به موم آغشته است بپوشانید.

نگهداری تخم مرغ در یخچال

تخم مرغ‌ها را می‌توانید حداقل به مدت ۳ تا ۵ هفته در یخچال نگهداری کنید. به خاطر داشته باشید که تخم مرغ‌ها را حتی اگر یک جای مخصوص و مجزا برای آن دارید در قسمت جلوی یخچال قرار ندهید. اگر آنها را در جلوی یخچال قرار دهید خیلی سریع تر فاسد می‌شوند.

تخم مرغ، شیر و مواد غذایی خام مثل ماهی، گوشت و مرغ را در قسمت عقب یخچال قرار دهید. برای اینکه قسمت عقب یخچال سردتر است و باکتری در جایی که درجه حرارت پایین و فضا خنک تر است کمتر رشد می کند. عقب یخچال معمولاً خنک‌ترین و سردترین قسمت یخچال شماست.

بنابراین بهتر است مواد خوراکی که مستلزم این هستند که تازه‌تر بمانند درآن جا نگهداری کنید. شما می‌توانید مواد خوراکی مثل کره را درجلوی یخچال که گرم‌تر است نگهداری کنید. کره، بطری آب و سایر نوشیدنی‌هایی که درب آن باز است کمتر مستعد فاسد شدن هستند و با دمای یخچال هیچ گونه مشکلی ندارند.

نگهداری باقی مانده غذاها در یخچال

شما می‌توانید باقی مانده غذاها را به مدت سه تا چهار روز در یخچال نگهداری کنید. انواع گوناگون پیتزا، مرغ و سالاد ماهی تن را باید حداقل در عرض مدت کوتاه، حدوداً ‌دو ساعت پس از سرو و مصرف کردن آن، برای کاهش دادن خطر بیماری‌هایی که از طریق غذای فاسد منتقل می‌شود در داخل یخچال بگذارید.

هرگز باقی مانده غذاها را در آشپزخانه نگهداری نکنید و به محض اینکه آن را پخت و تهیه کردید، فوراً در یخچال قرار دهید. به این دلیل که هوای خنک و سرمای داخل یخچال میزان رشد باکتری را کاهش می‌دهد. برای مواد خوراکی که حجم بیشتری دارند و فضای زیادی را اشغال می‌کنند، مثل سالاد ماکارونی و غذاهایی نظیر غذاهای چینی با حجم زیاد را به جای اینکه در داخل یک ظرف بزرگ بریزید، آن را در داخل چندین ظرف کوچک قرار دهید و سپس در داخل یخچال بگذارید.

با این روش سرمای یخچال به سرعت و به طور یکنواخت غذا را خنک می‌کند. برای چنین غذاهایی اگر از یک ظرف بزرگ استفاده کنید، به دلیل آنکه سرمای یخچال کاملا ‌و به طور یکنواخت غذا را خنک نمی کند، خطر اینکه باکتری یا هرچیز دیگری در وسط غذا تولید و رشد کند بسیار زیاد است.
بهداشت و نگهداری مواد غذایی –  سایت علمی دانشجویان ایران
ویرایش و تلخیص:آکاایران